De vzw Niels Erfgoedarchief verzamelt en bewaart het roerend erfgoed (bijvoorbeeld documenten en foto’s) en immaterieel erfgoed (onder meer verhalen en tradities) van Niel.
Het gemeentelijk archief bevindt zich in de gebouwen van Succes Koffie(Kerkstraat 54A). Als de coronamaatregelen het toelaten, kan u het NEA persoonlijk bereiken via e-mail (nielserfgoedarchief@niel.be) of telefonisch op 03 501 38 62 om een afspraak te maken (maandag- en donderdagnamiddag).
Maak ook kennis met de recentste publicatie van het NEA: “Bevrijding & ontij - Liefde en drama’s in WO II, trein- en scheepsramp, overstroming 1953”. De brochure is verkrijgbaar bij Schoenhandel Wilssens, Dorpsstraat 33 in Niel voor €16.
Een Niels erfgoedverhaal: “Sintepieëter”, een vergeten zomerfeest
De steenbakkerswerklieden vierden tot eind 20ste eeuw hun eigen patroonsfeest: “Sintepieëter” op 29 juni. De exacte oorsprong blijft voorlopig onduidelijk, maar de traditie bestond blijkbaar al begin 17de eeuw, zoals blijkt uit onderstaand tafereel van kunstschilder David Teniers.
Detail van “Landschap met steenbakkerij” (David Teniers De Jonge, circa 1635). De steenmaker die de stenen vormt op zijn tafel, heeft in deze scène een tak bloemen in zijn waterbak én op de grond staat een stenen bier- of wijnkruik. Een knipoog naar Sintepieëter.
Zand, bloemen en bier
Oorspronkelijk vierden de arbeiders Sintepieëter alleen in de namiddag, maar later werd er de hele dag gefeest. Op de vooravond maakten ze na de werkdag de tafel van de steenmaker helemaal schoon. De volgende ochtend versierden de allerkleinsten deze tafel met grijs rivierzand dat ze “in bekskes” strooiden (n.v.d.r: een cirkel vormen met een krans van halve maantjes of driehoekjes). Verder stopten ze bloemen in de waterbak die op de tafel stond. Ook de trekpaarden kregen een bloemenversiering.
En bij een feest horen natuurlijk cadeaus: de steenmaker kreeg bijvoorbeeld een pijp met een zakje tabak. Als tegenprestatie kocht die dan een grote kruik bier. Hiervoor spaarden ze een jaar lang.
Nielenaar August Verelst (1925-1970) schilderde een drankfestijn tijdens Sintepieëter.
Deze steenmaker trakteert zijn ploeg op een fles wijn.
Hier heeft zelfs de voerman zijn paard met bloemen opgesmukt.
Ontwerp voor een nieuw vaandel van de Nielse Christelijke Steenbewerkers (1957) met hun patroon, de Heilige Petrus, herkenbaar aan zijn sleutels van de hemelpoort.
Sint-Pieter in de Revue
Nielenaar Alfons De Greef creëerde in december 1942 zijn “Revue Da zen toeren hé!”. Hierin eindigde de proloog met een slotzang:
“’t is Sinte Pietersfeest
Zing onbedeesd
Drink onbedeesd
En laat de vreugde schallen ’t allenkant
Door ’t nijverig en grijs Rupelland.
Vandaag geen zorgen meer
Geen kommer meer.
Het werk ligt neer
Want eens per jaar is ’t Sinte Pietersfeest,
Gezongen, gedanst om ter meest.”
